KRANÓW
Miejscowość położona na północ od Daleszyc u stóp Góry Kranowskiej. W zasadzie to dzielnica Daleszyc twierdzą niektórzy. Okoliczne lasy, malownicze krajobrazy, czyste powietrze, cisza i spokój przyciągają coraz więcej ludzi, którzy chcą tu zamieszkać. Ciężko wymienić nazwy czy miejsca szczególne, wśród mieszkańców funkcjonują określenia: „Za górą" i „Na górce".
Kranów to wieś rolnicza, większość ludzi do lat 70-tych zajmowała się rolą.
W rozdrobnionych gospodarstwach uprawiali głownie zboże i ziemniaki. Kiedy rozkwitła komunikacja, powstały nowe drogi i stworzyła się możliwość dojazdu do pracy w kieleckich przedsiębiorstwach, ludzie stopniowo odchodzili od rolnictwa. Kobiety zajmowały się gospodarstwem i prowadzeniem domu, natomiast mężczyźni pracowali w kieleckich firmach. Starsi ludzie wspominają, że spora ilość mieszkańców po pożarze Daleszyc w czasie II wojny światowej znalazła tu schronienie. Jeśli chodzi o ciekawostki historyczne to trzeba wspomnieć, że przy wjeździe do Kranowa od strony Daleszyc, na skraju miejscowości znajduje się symboliczna mogiła powstańca z 1863 roku.
Klimat tego miejsca tworzą mieszkańcy. Na uwagę zasługuje coroczny piknik „Na Matki Boskiej Zielnej", który przypada 15 sierpnia. Impreza ma formę wspólnej, sąsiedzkiej biesiady, która gromadzi mieszkańców Kranowa i okolic. W programie znajduje się palenie ognisk związane z ludową tradycją, bowiem tego dnia Kościół obchodzi święto Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny. Do kościołów przynosi się wtedy płody ziemi: zioła i kwiaty. Tradycja ludowa, związana mocno z rytmem przyrody, często wiąże ten czas ze zwyczajem wspólnego palenia ognisk. Ten zwyczaj miał w swoim zamyśle przywrócić kranowski piknik. Wspólne pieczenie kiełbasek i ziemniaków, rodzinny konkurs na najpiękniejszy bukiet ziół, wspólne tańce i śpiewy, pomagają integrować mieszkańców, a także jest okazją do odbycia szeregu rozmów przy wspólnym stole.
Obecnie w miejscowości funkcjonuje świetlica wiejska. Jest ona czynna od wtorku do piątku w godzinach od 13:00 do 19:00, a także w sobotę w godzinach od 11:00 do 17:00. To wspaniałe miejsce dla dzieci i młodzieży, w którym każdy znajdzie coś dla siebie. Miejsce to jest wyposażone w nowoczesny sprzęt multimedialny, znajduje się tam również sala sportowa, czytelnia oraz kuchnia wyposażona w niezbędny sprzęt AGD, gdzie dzieci mogą przygotowywać posiłki.
Historia miejscowości Kranów - Publikacja historyczna Dariusza Kaliny (plik PDF)
MARZYSZ
Wieś istniała zapewne przed 1171 r. stanowiąc uposażenie kolegiaty kieleckiej. Pierwsza wzmianka źródłowa pochodzi z 1271 r. kiedy to wspomniano drogę "publica strata", biegnącą z Kielc przez Zagórze, Mójczę i Suków, Radomice w kierunku Małogoszczy "przez Marzysk". Według autorów Słownika Geograficznego nazwa ta brzmieć mogła jako Opan vel Oppan, którą Mirogniew syn Michała darował klasztorowi wąchockiemu. Nie jest znana przynależność do parafii w dobie średniowiecza, w XVI w. wieś należała do parafii kościoła św. Andrzeja w Lisowie.
W czasach Jana Długosza było tu 5 łanów kmiecych, sołectwo założone na 2 łanach, folwark, młyn (według Krygiera należący do klasztoru w Wąchocku, wymieniony w 1540 r. ), nadto karczma i wymienieni zagrodnicy.
W 1827 r. było tu 45 domów i 274 mieszkańców; a we wsi znajdowały się pokłady czarnego wapienia. Obecnie wieś zachowała dawną lokalizację w samych widłach rzek a także podobny układ przestrzenny zabudowy podporządkowany ulicy.
Na Belniance są obecnie dwa mosty odpowiadające lokalizacji dwóch dawnych przepraw. W miejscu niewielkiej młynarskiej osady nad Czarną Nidą kilka zagród opisanych jest jako Marzysz Młyny, a droga do Sukowa ma obecnie zupełnie inny przebieg.
Historia miejscowości Marzysz - Publikacja historyczna Dariusza Kaliny (plik PDF)
